Direkt zum Inhalt

Lexikon der Biologie: Obst

Obst s, Sammelbegriff für die eßbaren Samen und Früchte wildwachsender oder in Kultur genommener, in der Regel mehrjähriger Gehölze (Obstgehölze). Die verschiedenen Obstsorten unterscheiden sich stark hinsichtlich des Gehalts ihrer Inhaltsstoffe ( vgl. Tab. 1 ). Vielen gemeinsam ist ein hoher Wassergehalt (bis über 80%). Der Nährwert (Ernährungsphysiologie) ist, abgesehen von den Samen, relativ gering. Die Bedeutung des Obstes für die Ernährung beruht auf dem Gehalt an Vitaminen, Spurenelementen, Fruchtsäuren und Kohlenhydraten. Nach dem Zeitpunkt der Ernte bzw. des Verzehrs unterscheidet man Sommerobst, Herbstobst und Winterobst. Handelsübliche Bezeichnungen sind Kernobst (z.B. Apfel, Birne), Steinobst (z.B. Kirsche, Pflaume, Aprikose), Schalenobst (z.B. Walnuß) und Südfrüchte (z.B. Banane, Citrusfrüchte). Nach botanischen Gesichtspunkten teilt man besser ein in ( vgl. Tab. 2 ): 1) Samenobst, wobei unterschieden wird, ob nur der Samen oder die Samenschale bzw. der Arillus genutzt wird; 2) Fruchtobst: das fleischige Perikarp (Fruchtwand) von Schließfrüchten wird verzehrt. Weiterhin wird unterschieden, ob es sich um Einzelfrüchte (Beere, Steinfrucht) oder Sammelfrüchte (Sammelbalgfrüchte, Sammelsteinfrüchte oder Sammelnußfrüchte) handelt. Fruchtformen (Tab.), Fruchtsäuren (Tab.), Nutzpflanzen (Tab.), Obstbau, Pomologie; Obst I Obst II , Beerenobst , ü Früchte , Fruchtformen , Kulturpflanzen VI Kulturpflanzen VII , Schädlinge.

Obst

Tab. 1: Einige Inhaltsstoffe verschiedener Obstarten (in 100 g eßbarem Anteil).

Energie (kJ/kcal) Wasser Protein Fett Kohlenhydrate/Ballaststoffe organische Säuren Mineralien Carotin* Vitamin C
Kernobst:
Apfel 229/54 85,3 g 0,3 g 0,4 g 11,8 g/2,3 g 0,6 g 0,3 g 45 μg 12 mg
Birne 235/55 84,3 g 0,5 g 0,3 g 12,4 g/2,8 g 0,3 g 0,3 g 30 μg 5 mg
Quitte 162/38 83,1 g 0,4 g 0,5 g 7,3 g 0,9 g 0,4 g 35 μg 13 mg
Steinobst:
Aprikose 182/43 85,3 g 0,9 g 0,1 g 8,5 g/2,0 g 1,4 g 0,7 g 1790 μg 9 mg
Kirsche, süß 266/63 82,8 g 0,9 g 0,3 g 13,3 g/1,9 g 1,0 g 0,5 g 85 μg 15 mg
Mirabelle 269/63 82,4 g 0,7 g 0,2 g 14,0 g/1,3 g 0,9 g 0,5 g 210 μg 7 mg
Pfirsich 177/42 87,5 g 0,8 g 0,1 g 8,9 g/1,7 g 0,6 g 0,5 g 440 μg 10 mg
Pflaume 208/49 83,7 g 0,6 g 0,2 g 10,2 g/1,7 g 1,3 g 0,5 g 210 μg 5 mg
Reineclaude 240/56 80,7 g 0,8 g 12,3 g/2,3 g 1,3 g 0,6 g 180 μg 6 mg
Wildfrüchte:
Hagebutte 377/89 50,2 g 3,6 g 16,2 g 3,1 g 2,6 g 3–6 mg 1045 mg
Sanddornbeere 368/87 82,6 g 1,4 g 7,1 g 3,3 g 1,4 g 0,5 g 1500 μg 450 mg
"Beeren":
Brombeere 186/44 84,7 g 1,2 g 1,0 g 6,2 g/3,2 g 1,7 g 0,5 g 270 μg 17 mg
Erdbeere 135/32 89,5 g 0,8 g 0,4 g 5,5 g/2,0 g 1,0 g 0,5 g 50 μg 65 mg
Heidelbeere 153/36 84,6 g 0,6 g 0,6 g 6,0 g/4,9 g 1,4 g 0,3 g 130 μg 30 mg
Himbeere 142/33 84,5 g 1,3 g 0,3 g 4,8 g/4,7 g 2,1 g 0,5 g 80 μg 25 mg
Johannisbeere, rot 144/34 84,7 g 1,1 g 0,2 g 5,1 g/3,5 g 2,4 g 0,6 g 40 μg 35 mg
Stachelbeere 160/38 87,3 g 0,8 g 0,2 g 7,1 g/3,0 g 1,4 g 0,5 g 210 μg 35 mg
Weintraube 296/70 81,1 g 0,7 g 0,3 g 15,6 g/1,6 g 0,6 g 0,5 g 25 μg 4 mg
Exotische Früchte:
Ananas 236/56 85,3 g 0,5 g 0,2 g 12,4 g/1,4 g 0,7 g 0,4 g 60 μg 19 mg
Apfelsine 176/41 85,7 g 1,0 g 0,2 g 8,0 g/2,2 g 1,2 g 0,5 g 90 μg 50 mg
Avocado 932/221 68,0 g 1,9 g 23,5 g 0,4 g/3,3 g 1,4 g 70 μg 13 mg
Banane 389/92 73,9 g 1,2 g 0,2 g 20,8 g/2,0 g 0,6 g 0,8 g 230 μg 12 mg
Grapefruit 164/39 89,0 g 0,6 g 0,2 g 7,4 g/0,6 g 1,6 g 0,4 g 15 μg 44 mg
Kiwi 217/51 83,8 g 1,0 g 0,6 g 9,3 g/3,9 g 1,5 g 0,7 g 370 μg 20–300 mg**
Mandarine 195/46 86,7 g 0,7 g 0,3 g 10,1 g 0,7 g 340 μg 30 mg
Mango 247/58 82,0 g 0,6 g 0,5 g 12,5 g/1,7 g 0,4 g 0,5 g 3 mg 40 mg
Wassermelone 149/35 93,2 g 0,6 g 0,2 g 7,7 g/0,2 g 0,4 g 200 μg 6 mg
Zitrone 153/36 90,2 g 0,7 g 0,6 g 3,2 g 4,9 g 0,5 g 15 μg 55 mg

*Carotin = Summe aller Provitamin A-Carotinoide
** abhängig von Ernte und Lagerung

Schreiben Sie uns!

Wenn Sie inhaltliche Anmerkungen zu diesem Artikel haben, können Sie die Redaktion per E-Mail informieren. Wir lesen Ihre Zuschrift, bitten jedoch um Verständnis, dass wir nicht jede beantworten können.

  • Die Autoren
Redaktion

Rolf Sauermost (Projektleiter)
Doris Freudig (Redakteurin)

Erweiterte Redaktion

Dr. Michael Bonk (Assistenz)
Dr. Andreas Sendtko (Assistenz)
Dr. Helmut Genaust (Etymologische Bearbeitung)
Dr. Claudia Gack (Bildtafelredaktion)

Grafik:

Hermann Bausch
Dr. Michael Bonk (EDV)
Wolfgang Hanns
Laura C. Hartmann (EDV)
Professor Dr. Rüdiger Hartmann (EDV)
Klaus Hemmann
Manfred Himmler
Rudolf Kempf (EDV)
Martin Lay (EDV)
Rolf Sauermost (EDV)
Dr. Richard Schmid
Hanns Strub
Melanie Waigand-Brauner (EDV)

CD-ROM-Ausgabe:

Doris Freudig (Redaktion und Konzeption)
Richard Zinken (Beratung)

Berater

Prof. Dr. Arno Bogenrieder (Botanik)
Prof. Dr. Klaus-Günter Collatz (Zoologie)
Prof. Dr. Hans Kössel (†) (Biochemie, Molekularbiologie)
Prof. Dr. Uwe Maier (Biochemie, Molekularbiologie)
Prof. Dr. Günther Osche (Zoologie)
Prof. Dr. Georg Schön (Mikrobiologie)

Autoren

[abc] [def] [ghi] [jkl] [mno] [pqr] [stuv] [wxyz]

Anhäuser, Marcus (M.A.)
Arnheim, Dr. Katharina (K.A.)
Becker-Follmann, Dr. Johannes (J.B.-F.)
Bensel, Dr. Joachim (J.Be.)
Bergfeld (†), Dr. Rainer (R.B.)
Berthold, Prof. Dr. Peter (P.B.)
Bogenrieder, Prof. Dr. Arno (A.B.)
Bohrmann, PD Dr. Johannes (J.B.)
Bonk, Dr. Michael (M.B.)
Born, Prof. Dr. Jan (J.Bo.)
Braun, Andreas (A.Br.)
Bürger, Prof. Dr. Renate (R.Bü.)
Cassada, Dr. Randall (R.C.)
Collatz, Prof. Dr. Klaus-Günter (K.-G.C.)
Culmsee, Dr. Carsten (C.C.)
Drews, Dr. Martina (M.D.)
Drossé, Inke (I.D.)
Duell-Pfaff, Dr. Nixe (N.D.)
Duffner, Dr. Klaus (K.D.)
Eibl-Eibesfeldt, Prof. Dr. Irenäus (I.E.)
Eisenhaber, Dr. Frank (F.E.)
Emschermann, Dr. Peter (P.E.)
Engelbrecht, Beate (B.E.)
Engeser, PD Dr. Theo (T.E.)
Eurich, Dr. Christian (C.E.)
Ewig, Bettina (B.Ew.)
Fässler, Dr. Peter (P.F.)
Fehrenbach, Dr. Heinz (H.F.)
Fix, Dr. Michael (M.F.)
Flemming, Alexandra (A.F.)
Franzen, Dr. Jens Lorenz (J.F.)
Freudig, Doris (D.F.)
Gack, Dr. Claudia (C.G.)
Gallenmüller, Dr. Friederike (F.G.)
Ganter, Sabine (S.G.)
Gärtig, Susanne (S.Gä.)
Gärtner, PD Dr. Wolfgang (W.G.)
Gassen, Prof. Dr. Hans-Günter
Geinitz, Christian (Ch.G.)
Genth, Dr. Harald (H.G.)
Gläser, Dr. Birgitta (B.G.)
Götting, Prof. Dr. Klaus-Jürgen (K.-J.G.)
Grasser, Dr. habil. Klaus (K.G.)
Grieß, Dr. Eike (E.G.)
Grüttner, Dr. Astrid (A.G.)
Häbe, Martina (M.Hä.)
Haken, Prof. Dr. Hermann
Hanser, Dr. Hartwig (H.Ha.)
Harder, Deane Lee (D.Ha.)
Hartmann, Prof. Dr. Rüdiger (R.H.)
Hassenstein, Prof. Dr. Bernhard (B.H.)
Haug-Schnabel, PD Dr. Gabriele (G.H.-S.)
Hemminger, Dr. habil. Hansjörg (H.H.)
Herbstritt, Dr. Lydia (L.H.)
Hobom, Dr. Barbara (B.Ho.)
Hoffrichter, Dr. Odwin (O.H.)
Hohl, Dr. Michael (M.H.)
Hoos, Katrin (K.H.)
Horn, Dagmar (D.H.)
Horn, Prof. Dr. Eberhard (E.H.)
Huber, Christoph (Ch.H.)
Huber, Dr. Gerhard (G.H.)
Huber, Prof. Dr. Robert
Hug, Dr. Agnes M. (A.H.)
Illerhaus, Dr. Jürgen (J.I.)
Illes, Prof. Dr. Peter (P.I.)
Illing, Prof. Dr. Robert-Benjamin (R.B.I.)
Irmer, Juliette (J.Ir.)
Jaekel, Dr. Karsten
Jäger, Dr. Rudolf
Jahn, Dr. Ilse
Jahn, Prof. Dr. Theo (T.J.)
Jendritzky, Prof. Dr. Gerd (G.J.)
Jendrsczok, Dr. Christine (Ch.J.)
Jerecic, Renate (R.J.)
Jordan, Dr. Elke (E.J.)
Just, Dr. Lothar (L.J.)
Just, Margit (M.J.)
Kary, Michael (M.K.)
Kaspar, Dr. Robert
Kattmann, Prof. Dr. Ulrich (U.K.)
Kindt, Silvan (S.Ki.)
Kirchner, Prof. Dr. Wolfgang (W.K.)
Kirkilionis, Dr. Evelin (E.K.)
Kislinger, Claudia (C.K.)
Klein-Hollerbach, Dr. Richard (R.K.)
Klonk, Dr. Sabine (S.Kl.)
Kluge, Prof. Dr. Friedrich (F.K.)
König, Dr. Susanne (S.Kö.)
Körner, Dr. Helge (H.Kör.)
Kössel (†), Prof. Dr. Hans (H.K.)
Kühnle, Ralph (R.Kü.)
Kuss (†), Prof. Dr. Siegfried (S.K.)
Kyrieleis, Armin (A.K.)
Lahrtz, Stephanie (S.L.)
Lamparski, Prof. Dr. Franz (F.L.)
Landgraf, Dr. Uta (U.L.)
Lange, Prof. Dr. Herbert (H.L.)
Lange, Jörg
Langer, Dr. Bernd (B.La.)
Larbolette, Dr. Oliver (O.L.)
Laurien-Kehnen, Dr. Claudia (C.L.)
Lay, Dr. Martin (M.L.)
Lechner-Ssymank, Brigitte (B.Le.)
Leinberger, Annette (A.L.)
Leven, Prof. Franz-Josef (F.J.L.)
Liedvogel, Prof. Dr. Bodo (B.L.)
Littke, Dr. habil. Walter (W.L.)
Loher, Prof. Dr. Werner (W.Lo.)
Lützenkirchen, Dr. Günter (G.L.)
Mack, Dr. Frank (F.M.)
Mahner, Dr. Martin (M.Ma.)
Maier, PD Dr. Rainer (R.M.)
Maier, Prof. Dr. Uwe (U.M.)
Marksitzer, Dr. René (R.Ma.)
Markus, Prof. Dr. Mario (M.M.)
Martin, Dr. Stefan (S.Ma.)
Medicus, Dr. Gerhard (G.M.)
Mehler, Ludwig (L.M.)
Mehraein, Dr. Susan (S.Me.)
Meier, Kirstin (K.M.)
Meineke, Sigrid (S.M.)
Mohr, Prof. Dr. Hans (H.M.)
Mosbrugger, Prof. Dr. Volker (V.M.)
Mühlhäusler, Andrea (A.M.)
Müller, Dr. Ralph (R.Mü.)
Müller, Ulrich (U.Mü.)
Müller, Wolfgang Harry (W.H.M.)
Murmann-Kristen, Dr. Luise (L.Mu.)
Mutke, Jens (J.M.)
Narberhaus, Ingo (I.N.)
Neub, Dr. Martin (M.N.)
Neumann, Dr. Harald (H.Ne.)
Neumann, Prof. Dr. Herbert (H.N.)
Nick, PD Dr. Peter (P.N.)
Nörenberg, Prof. Dr. Wolfgang (W.N.)
Nübler-Jung, Prof. Dr. Katharina (K.N.)
Oehler, Prof. Dr. Jochen (J.Oe.)
Oelze, Prof. Dr. Jürgen (J.O.)
Olenik, Dr. Claudia (C.O.)
Osche, Prof. Dr. Günther (G.O.)
Panesar, Arne Raj
Panholzer, Bärbel (B.P.)
Paul, PD Dr. Andreas (A.P.)
Paulus, Prof. Dr. Hannes (H.P.)
Pfaff, Dr. Winfried (W.P.)
Pickenhain, Prof. Dr. Lothar (L.P.)
Probst, Dr. Oliver (O.P.)
Ramstetter, Dr. Elisabeth (E.R.)
Ravati, Alexander (A.R.)
Rehfeld, Dr. Klaus (K.Re.)
Reiner, Dr. Susann Annette (S.R.)
Riede, Dr. habil. Klaus (K.R.)
Riegraf, Dr. Wolfgang (W.R.)
Riemann, Prof. Dr. Dieter
Roth, Prof. Dr. Gerhard
Rübsamen-Waigmann, Prof. Dr. Helga
Sachße (†), Dr. Hanns (H.S.)
Sander, Prof. Dr. Klaus (K.S.)
Sauer, Prof. Dr. Peter (P.S.)
Sauermost, Elisabeth (E.Sa.)
Sauermost, Rolf (R.S.)
Schaller, Prof. Dr. Friedrich
Schaub, Prof. Dr. Günter A. (G.Sb.)
Schickinger, Dr. Jürgen (J.S.)
Schindler, Dr. Franz (F.S.)
Schindler, Dr. Thomas (T.S.)
Schley, Yvonne (Y.S.)
Schling-Brodersen, Dr. Uschi
Schmeller, Dr. Dirk (D.S.)
Schmitt, Prof. Dr. Michael (M.S.)
Schmuck, Dr. Thomas (T.Schm.)
Scholtyssek, Christine (Ch.S.)
Schön, Prof. Dr. Georg (G.S.)
Schönwiese, Prof. Dr. Christian-Dietrich (C.-D.S.)
Schwarz, PD Dr. Elisabeth (E.S.)
Seibt, Dr. Uta
Sendtko, Dr. Andreas (A.Se.)
Sitte, Prof. Dr. Peter
Spatz, Prof. Dr. Hanns-Christof (H.-C.S.)
Speck, Prof. Dr. Thomas (T.Sp.)
Ssymank, Dr. Axel (A.S.)
Starck, PD Dr. Matthias (M.St.)
Steffny, Herbert (H.St.)
Sternberg, Dr. Klaus (K.St.)
Stöckli, Dr. Esther (E.St.)
Streit, Prof. Dr. Bruno (B.St.)
Strittmatter, PD Dr. Günter (G.St.)
Stürzel, Dr. Frank (F.St.)
Sudhaus, Prof. Dr. Walter (W.S.)
Tewes, Prof. Dr. Uwe
Theopold, Dr. Ulrich (U.T.)
Uhl, Dr. Gabriele (G.U.)
Unsicker, Prof. Dr. Klaus (K.U.)
Vaas, Rüdiger (R.V.)
Vogt, Prof. Dr. Joachim (J.V.)
Vollmer, Prof. Dr. Dr. Gerhard (G.V.)
Wagner, Prof. Dr. Edgar (E.W.)
Wagner, Eva-Maria
Wagner, Thomas (T.W.)
Wandtner, Dr. Reinhard (R.Wa.)
Warnke-Grüttner, Dr. Raimund (R.W.)
Weber, Dr. Manfred (M.W.)
Wegener, Dr. Dorothee (D.W.)
Weth, Dr. Robert (R.We.)
Weyand, Anne (A.W.)
Weygoldt, Prof. Dr. Peter (P.W.)
Wicht, PD Dr. Helmut (H.Wi.)
Wickler, Prof. Dr. Wolfgang
Wild, Dr. Rupert (R.Wi.)
Wilker, Lars (L.W.)
Wilmanns, Prof. Dr. Otti
Wilps, Dr. Hans (H.W.)
Winkler-Oswatitsch, Dr. Ruthild (R.W.-O.)
Wirth, Dr. Ulrich (U.W.)
Wirth, Prof. Dr. Volkmar (V.W.)
Wolf, Dr. Matthias (M.Wo.)
Wuketits, Prof. Dr. Franz M. (F.W.)
Wülker, Prof. Dr. Wolfgang (W.W.)
Zähringer, Dr. Harald (H.Z.)
Zeltz, Dr. Patric (P.Z.)
Ziegler, Prof. Dr. Hubert
Ziegler, Dr. Reinhard (R.Z.)
Zimmermann, Prof. Dr. Manfred
Zissler, Dr. Dieter (D.Z.)
Zöller, Thomas (T.Z.)
Zompro, Dr. Oliver (O.Z.)

Partnerinhalte

Bitte erlauben Sie Javascript, um die volle Funktionalität von Spektrum.de zu erhalten.